Питравра Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кивӗ Атикасси ял тӑрӑхӗнче те Питрав кунне ирттернӗ. Пӗчӗк Яманкасси ялӗнче пурӑнакансем япӑх ҫанталӑка пӑхмасӑрах пӗрле савӑннӑ.
Ентешӗсене ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Чертов чунран саламланӑ. Уяв вырсарникуна лекнӗрен ҫынсем пухӑнкаланӑ. Питравра яманкассисем ял кунне паллӑ тунӑ.
Уявра вӗсем вӑйӑ картине тӑнӑ, юратнӑ юрӑсене итленӗ. Вӗсене «Шупуҫ» фольклор ушкӑнӗ шӑрантарнӑ.
Ял ҫыннисем валли вӑйӑсемпе конкурссем йӗркеленӗ. Ҫынсем михӗсемпе ӑмӑртса чупнӑ, вӗрен туртнӑ…
Хӑнасем пурте чӑваш шӳрпине ҫисе пӑхнӑ. Ӑна ҫавӑнтах пысӑк хуранта пӗҫернӗ. Уявра кашни килте тенӗ пекех пуян сӗтел хатӗрленӗ, тӑванӗсене хӑналанӑ.
Ҫулла республикӑри ялсем хӑйсен уявне паллӑ тӑваҫҫӗ. Тӗрлӗ енне саланнӑ ентешсем ҫав кун пӗрле пухӑнса савӑнаҫҫӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Сорӑм ялӗнче пурӑнакансем та нумаях пулмасть пӗрле пуҫтарӑннӑ. Вӗсем ял уявне 2001 ҫултанпа уявлаҫҫӗ.
Утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче сорӑмсем ирех савӑнӑҫлӑ пулнӑ. Яла ҫав кун ҫӗнӗ варкӑш кӗнӗ тейӗн. Килсен умӗнче ватӑсем сак ҫинче ларнӑ, ҫамрӑккисем вӗсем патне пырса сывлӑхӗсемпе кӑсӑкланнӑ.
Сорӑмсем хӑнасене ял пуҫӗнче ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ. Унтан пурте яла пӑхса ҫаврӑнсан уяв лапамне ҫитнӗ те вӑйӑ картине тӑнӑ.
Атнар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Александр Кузнецов ентешӗсене ырӑ сӑмахсемпе саламланӑ, пурне те пӗрле кар тӑрса ӗҫленӗшӗн тав тунӑ.
Хисеплӗ хӑнасен йышӗнче Хӗрлӗ Чутай район пуҫлӑхӗ Александр Степанов та пулнӑ. Уявра хӑнасем, Сорӑма килнӗ ытти ҫынсем ял халӑхӗ пирки нумай ырӑ сӑмах каланӑ.
Сӑнсем (69)
Кӗҫех Хӗрлӗ Чутай районӗнче ача-пӑчашӑн ырӑ пулӑм пулмалла. Хӗрлӗ Чутайра ҫулталӑк вӗҫӗччен ача пахчи туса пӗтермелле.
Строительсем графикран кая юлса пыраҫҫӗ пулин те ӗҫе вӑхӑтра туса пӗтерме шантараҫҫӗ-мӗн. Хальлӗхе унта пӗрремӗш хута хӑпартнӑ.
ЧР Вӗренӳ министерствин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ача пахчине туса пӗтерессине Хӗрлӗ Чутайри халӑх чӑтӑмсӑррӑн кӗтет. Мӗншӗн тесен унта ача пахчинче вырӑн парасса 240 шӑпӑрлан кӗтет.
Ҫӗнӗ ача пахчинче 160 вырӑн пулӗ. Планпа килӗшӳллӗн, строительсен объекта ҫулталӑк вӗҫӗнче памалла. Вӗсем халӗ кая юлса пырсан та ӗҫе пахалӑхлӑ тӑвассине пӗлтереҫҫӗ.
Республика кунӗ ҫывхарас умӗн, ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Хӗрлӗ Чутай районӗнче паллӑ пулӑм пулнӑ. Вӑл уйрӑмах социаллӑ тӳлеве тивӗҫнӗ ҫынсен асӗнче чылайлӑха юлӗ.
Ҫак кун Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче «Ялсен 2014–2017 ҫулсенчи тата 2020 ҫулчченхи аталанӑвӗ» федераци проекчӗпе килӗшӳллӗн ҫынсене ҫурт тумашкӑн е туянмашкӑн социаллӑ тӳлев панӑ.
Район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Башкиров савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫамрӑк ҫемьесемпе специалистсене, ялта ӗҫлесе пурӑнакан ҫынсене саламланӑ, свидетельствӑсем панӑ.
Социаллӑ тӳлеве камсем тивӗҫнӗ-ха? И.Н.Лисаев фермер хуҫалӑхӗнче механизаторта ӗҫлекен Юрий Тибогайкина, «Нива» ЯХПКн хуралҫине Петр Данилова, «Коминтерн» ЯХПКн кассир бухгалтерне Наталия Егоровӑна, «Ирӗклӗх» колхозӑн ӗҫченне Ирина Ягодейкина тата вулавӑш ӗҫченне Вера Терентьевӑна панӑ. Александр Башкиров ҫамрӑксене свидетельство тыттарнӑ май ҫурт тӑвас ҫӗрте ӑнӑҫусем суннӑ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн пуканӗшӗн кӗрешӗве кӑлармалли кандидата палӑртассишӗн «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти паян Етӗрне районӗнче праймериз ирттересси пирки эпир пӗлтернӗччӗ.
Кадидатсем пирки каласан, вӗсен хушшинче Элтепер тивӗҫне халӗ пурнӑҫлакан Михаил Игнатьевсӑр пуҫне ЧР Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политика енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ Елена Николаева, гуманитари ӑслӑлӑхӗсен пуҫлӑхӗ Юрий Исаев, «Дентамед» обществӑн тӗп врачӗ Юрий Зорин, Шупашкарти 5-мӗш гимназин пуҫлӑхӗ Инна Исаева, «Базис» тулли мар яваплӑ общество управляющийӗ Алексей Львов, Афганистан вӑрҫин сусӑрӗсен общество организацийӗн регионти ертӳҫи Геннадий Матвеев, Игорь Поручиков уйрӑм усламҫӑ пур.
Аса илтеретпӗр, парти хушшинчи суйлав пилӗк муниципалитетра пулӗ. Паянхи Етӗрнере иртнӗ. Унта вӑл тӑрӑхрисемсӗр пуҫне хӗрлӗ чутайсемпе муркашсем хутшӑннӑ. Ыран праймериз Шупашкарта иртӗ, ҫӗртмен 20-мӗшӗнче — Патӑрьел, Канаш тата Елчӗк районӗсенче.
Ҫӗртмен 13-мӗшӗнче Тӗмен облаҫӗн чӑвашӗсем Акатуй кӗрлеттернӗ. «Ҫанталӑкӗ ҫумӑрлӑ пулчӗ пулин те кaпӑp тумлӑ халӑх Анат Тавда районӗн Пӗчӗк Хутор ялӗ ҫумӗнчи ешӗл вӑрман хӗррине, илемлӗ ӗшнене пухӑнчӗ», — тесе пӗлтерет Чӑваш наци конгресӗн перзидиумӗн пайташӗ Геронтий Никифоров.
Уяв иккенне систернӗн унта-кунта кyпӑc, шӑхлич сасси илтӗннӗ иккен. Вӑл тӑрӑхри чӑвашсем кил-ҫурт картишӗпе пӳрт ӑш-чиккин ӗлкисене майлаштарса вырнаҫтарнӑ.
Акатуя «Алран кайми аки-сухи» юрӑпа пуҫланӑ. Чӑваш Республикинчен уява Чӑваш наци конгресӗн хастарӗсем Юлия Анисимова, Геронтий Никифоров, Александр Самсонов, Хӗрлӗ Чутай районӗн фольклор ансамблӗ хутшӑннӑ.
Уява Анат Тавда район пуҫлӑхӗ В.И. Борисов, Тӗмен область Думин ертӳҫин ҫумӗ Г.С. Корепанов, Тӗмен облаҫӗн наци енӗпe ӗҫлекен комитет пуҫлӑхӗн ҫyмӗ В.Л. Чернов, Урал Федераци округӗн чӑвашӗсен наципе культура автономийӗн ертӳҫи В.Н. Логинов хутшӑннӑ.
Акатуя йӗркелекенсенчен пӗpu Тӗмен облаҫӗн чӑвашӗсен «Тӑван» пӗрлешӗвӗ (ертӳҫи — И.Н. Маслова) пулнӑ.
Ӗнер республикӑн ҫурҫӗр енчи районӗсенче самай вӑйлӑ ҫил алхасрӗ, тӗнче пӗтсе килнӗн вӑйлӑ ҫумӑр ҫурӗ, аслати кӗмсӗртетрӗ, ҫиҫӗм ҫиҫрӗ, хӑш-пӗр ҫӗрте пӑр ҫурӗ. Хӑш-пӗр ҫӗрте ҫынсен ҫурт-хуралтӑ ҫивиттине илсе кайса та вӗсен хуҫисене шар кӑтартрӗ.
Аслатиллӗ ҫумӑр вӑхӑтӗнче 6 пушар тухнӑ. Пӗтӗмпе вара ӗнер республикӑра вут-ҫулӑм 11 хутчен алхаснӑ.
Пӗрремӗш пушар Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тракушкӑнь ялӗнче 16 сехетре тухнӑ. Вӑл пурӑнман ҫурта ярса илнӗ. Пушарпа кӗрешекенсем юнашар хуралтӑсене вутран ҫӑлса хӑварнӑ.
Тепӗр 34 минутран Элӗк районӗнчи Писӗп ялӗнчен шӑнкравланӑ. Унта хуралтӑсем хыпса илнӗ. Ҫулӑма сӳнтерме сехет ытла иртсе кайнӑ.
Шупашкарти хваттерсенче те ҫулӑм алхаснӑ. 17 сехет тӗлӗнче Хусанкай урамӗнчи 34-мӗш ҫуртра пӗр пӳлӗмлӗ хваттер ҫунма пуҫланӑ. Подъездра вӑйлӑ тӗтӗм тӑнине кура 12 ҫынна урама кӑларма тивнӗ. Хваттерти сӗтел-пукан, кухньӑна илемлетни ҫунса кайнӑ, чӳрече хашакӗ сиенленнӗ. Ҫав вӑхӑтрах тӗп хулари Пролетарски урамри 5-мӗш ҫуртри пӗр хваттерте кухня ҫунма тытӑннӑ.
Республикӑра шӑрӑх ҫанталӑк тӑнӑ хыҫҫӑн аслатиллӗ ҫумӑр чылай ҫурӗ. Шупашкарта, Алькеш тата Ҫӗнӗ Лапсар поселокӗсенче, икӗ кун каялла пӑр та ҫунӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче вара пысӑк инкек пулнӑ. Аҫа-ҫиҫӗме пула унта ҫурт ҫунса кайнӑ. Телее, никам та пурнӑҫран уйрӑлман.
Ку инкек Ҫӗнӗ Атикасси ялӗнче ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче пулнӑ. Ҫав каҫ 73 ҫулти ҫыннӑн ҫурчӗ ҫунса кӗлленнӗ. Кун пирки МЧСӑн Чӑваш Енри управленийӗ хыпарлать.
Арҫыннӑн хӗрӗ тата мӑнукӗ каҫхи 6 сехет иртсен ӗне сума картишне тухнӑ. Аслатиллӗ ҫумӑр пуҫланнӑ. Вӗсен куҫӗ умӗнче ҫиҫӗм ҫурт тӑррине ҫапнӑ. Пӳрт ҫунма тытӑннӑ.
Каҫхи 7 сехет ҫурӑра пушара сӳнтернӗ. Унта Кивӗ Атикасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ те хутшӑннӑ. Ҫулӑм ҫурта тата хуралтӑ таврашне тӗп тунӑ.
Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Элӗкре чӑваш эстрада юррисен «Виръял шевлисем» регионсен хушшинчи фестиваль иртӗ. Кӑҫал унта Елчӗк, Комсомольски, Муркаш, Патӑрьел, Ҫӗрпӳ, Улатӑр, Хӗрлӗ Чутай районӗсенчи, Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти пултаруллӑ ҫынсемсӗр пуҫне Чӗмпӗр облаҫӗнчен те килӗҫ.
25 ҫын заявка панӑ. Унта 14-35 ҫулсенчи ҫамрӑксене йышӑнаҫҫӗ. Фестиваль ҫулран-ҫул анлӑланса пырать. Ку таранччен унта 2500 ытла ҫын хутшӑннӑ. «Виръял шевлисем» фестивалӗн истори те пуян. Ара, кӑҫал вӑл 20 ҫул тултарать-ҫке-ха.
Кӑҫал фестивале Чӑваш Республикинчен кӑна мар, чӑваш диаспоринчен те хутшӑнма пултараҫҫӗ. Вӑл икӗ номинаципе иртӗ: солистсем тата ансамбльсем.
Ҫӗнтерӳҫӗсене I, II, III степень лауреат ятне параҫҫӗ. Призерсене вара — дипломант. Жюри Гран-при пама та пултарать. Пурне те унта хутшӑнма чӗнеҫҫӗ.
Эпир кӑҫал «Шан мана, тӗнче!» интернет конкурс йӗркелерӗмӗр. Унӑн тӗллевӗ — ачасемпе ҫамрӑксене тата чӑваш чӗлхипе литературине, культурине вӗрентекенсене чӑваш халӑхӗн кун-ҫулӗпе кӑсӑклантарасси, литература пултарулӑхне аталантарасси, тӑван тавралӑхра пулса иртекен чи кӑсӑк енсене илемлӗ литература мелӗсемпе уҫса пама хавхалантарасси. Литӑмӑртӑва пӗтӗмлетме те вӑхӑт ҫитрӗ ӗнтӗ.
Ушкӑнсем кӑҫал нумаях пулмарӗҫ — хайлавсем сахалтарах килчӗҫ ҫав. Апла-и, капла-и, пурӗ 39 сӑвӑ-калав йышӑнтӑмӑр. Хаклав ӗҫне ЧПГӐИ ӗҫченӗ, чӑваш ҫыравҫи Альбина Мышкина тата Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Аҫтахар Плотников хутшӑнчӗҫ. Пӗтӗмлетнӗ май ҫак хутшӑнакансене саламлама пулать:
6–7 классем:
1 вырӑн: Анастасия Киршевӑн «Мӑнуксем патне янӑ салам» сӑвви (Муркаш районӗ);
2 вырӑн: Юлия Вазюковӑн «Чӑваш ҫӗрӗ, пурӑн ӗмӗр» сӑвви (Сӗнтӗрвӑрри районӗ, Ӗсмел шкулӗ);
3 вырӑн: Наталия Париковӑн «Рейхстаг умӗнче» сӑвви (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш).
8-мӗшрисем (сӑвӑ хайлас енӗпе):
1-мӗш вырӑн: Шупашкарти 1-мӗш гимназире вӗренекен Никита Леонтьев («Ҫеҫпӗл патне ҫырнӑ ҫыру»);
2-мӗш вырӑн: Красноармейски шкулӗнче вӗренекен Анастасия Алексеева («Амӑшсем кӗтеҫҫӗ макӑрса.
+3.3 °C